Op de RDM-campus in Rotterdam bruist het normaal gesproken van innovatie. Tijdens de Innovation Expo 2018 werd het bruiseffect nog eens vele malen versterkt. Bedrijven en instellingen uit heel Nederland toonden op de Heijplaat hun ideeën om de leefomgeving te verbeteren. De Rotterdamse haven loopt daarin voorop. “We hebben de keuze uit twee opties: meedoen of onze positie verliezen.”
Innovation Expo is het evenement van de overheid waarop bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties hun innovaties tonen aan het publiek. Het evenement vindt plaats op mede Rotterdam Make It Happen merkpartner
RDM Rotterdam. De Innovation Expo past perfect bij Rotterdam: de stad is continu in verandering, is dynamiek en staat open voor verandering. In en rondom de Onderzeebootloods staan tientallen innovaties tentoongesteld: van drones tot cargobikes en van 3D-printers tot brandstofcellen. Allemaal met één doel:
verbetering van de leefomgeving. Een belangrijk deel van die leefomgeving is de Rotterdamse haven, vertelt president-directeur Allard Castelein van Havenbedrijf Rotterdam in zijn keynote speech.
“Met de Klimaatwet heeft de overheid zich verplicht om de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent te reduceren. Het havengebied is verantwoordelijk voor maar liefst 20 procent van die uitstoot. Als wij niet erin slagen om de uitstoot succesvol te reduceren, zal Nederland de doelstellingen voor 2030 nooit kunnen realiseren.”
Verandering van tijdperk
Innovatie is dus noodzakelijk, ook in de haven.
“Wij staan voor een verandering van tijdperk’’, stelt Castelein.
‘’In dat nieuwe tijdperk draait het om digitalisering en duurzaamheid, twee ontwikkelingen die fundamenteel zijn voor ons bestaan. Als haven hebben we de keuze uit twee opties: of meedoen of niets doen en onze positie in de toekomst verliezen.”
Innoveren kan het Havenbedrijf niet alleen. Daarvoor zijn bedrijven, kennisinstellingen en andere partners nodig. Ook samenwerken zit in het DNA van de stad. Niet gek, dat de slogan van Rotterdam Make It Happen dan ook ‘’Alleen kom je verder, samen ga je sneller’’ is.
Wat het Havenbedrijf kan doen, is een ecosysteem creëren waarin nieuwe innovaties tot stand komen en startups tot volle ontwikkeling kunnen komen. Een dergelijk ecosysteem bestaat in het Innovation Dock op de RDM-campus.
“Hier werken smart people aan smart solutions en worden vele stappen gezet. Het bruist hier van de energie”, zegt Castelein.
‘Digital twin’ van de haven
Binnen het thema digitalisering is autonoom varen een van de hoofdpunten. Tijdens de Innovation Expo 2018 bestond veel belangstelling voor het nieuwe Floating Lab: een omgebouwde patrouilleboot die de haven digitaal in kaart gaat brengen. Die digitale kaart is een voorwaarde om in de toekomst schepen onbemand van de Noordzee naar de juiste kade te laten manoeuvreren.
“Wat in de luchtvaart al jaren mogelijk is, moet toch ook in de scheepvaart kunnen. Wij dragen daaraan bij door met het Floating Lab een ‘digital twin’ van onze haven te bouwen”, vertelt Castelein.
Het Floating Lab is uitgerust met twee stereocamera’s en zes 360º-camera’s. De beelden van die camera’s worden samen met andere data zoals de vaarsnelheid, stroomsnelheid, weersinformatie en getijde-informatie vastgelegd. Ton van der Weele van het Havenbedrijf Rotterdam is één van de stuwende krachten achter het Floating Lab. Autonoom varen biedt volgens hem alleen maar voordelen
: “driekwart van de incidenten op het water heeft een menselijke oorzaak. Als we die elimineren door autonoom te gaan varen, maken we de scheepvaart een stuk veiliger.”
Duizenden scenario’s draaien
Behalve de Hogeschool Amsterdam maakt ook startup
Captain AI gebruik van de data van het Floating Lab.
“Wij gebruiken die data om met hulp van onze investeerder VStep een simulatiemodel te bouwen. Dat simulatiemodel gebruiken we voor het testen van de algoritmes die nodig zijn om een schip onbemand te laten varen. We kunnen daarmee duizenden scenario’s draaien voordat we een algoritme in de praktijk testen. De veiligheid mag natuurlijk niet in het gedrang komen” vertelt Gerard Kruisheer van
Captain AI.
Dilemma bij duurzaamheid
Naast digitalisering is duurzaamheid het andere hoofdpunt in het innovatieprogramma. In het geval van de Rotterdamse haven betekent dat in feite een transitie naar andere energiebronnen.
“De haven is voor 60 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen”, vertelt Peter Mollema, strategisch adviseur bij Havenbedrijf Rotterdam. Mollema leidt tijdens Innovation Expo 2018 een workshop over het CO2-vrij maken van de scheepvaart
. “De verwachting is dat de CO-emissie van de scheepvaart groeit met 50 tot 250 procent. Als we niets doen, ligt het aandeel in de mondiale uitstoot straks op 17 procent. We moeten dus nu actie ondernemen”, aldus Mollema. Wat kunnen zeehavens doen? Dat is de centrale vraag die leidt tot een dilemma.
“Moeten we zwaar vervuilende schepen weigeren? Dat is best ingewikkeld. Als we strengere eisen stellen, kan dat onze concurrentiepositie verzwakken. Aan de andere kant: als we eerder innovatie aanzwengelen, kunnen we een voorsprong opbouwen op de concurrentie.”
Samen optrekken
Tijdens de workshop brainstormen tientallen deelnemers over mogelijke maatregelen. Eén ding lijkt duidelijk: Rotterdam kan het beste optrekken met de andere havens. Mollema deelt die conclusie.Mollema noemt een aantal maatregelen. De haven werkt aan het efficiënter maken van de operatie in de haven en onderzoekt de mogelijkheden om schepen van duurzaam opgewekte stroom te voorzien, zodat ze hun generatoren kunnen uitzetten. Mollema:
“Met alleen operationele maatregelen bereiken we maar de helft van de noodzakelijke CO2-reductie. Daarnaast moeten we inzetten op alternatieve brandstoffen, biobrandstoffen en waterstof’’
