Dakbos op spiegelend kunstdepot Boijmans Van Beuningen

Teruggeven van groen
Bouwvakkers en andere specialisten van BAM Bouw en Techniek leggen nu de laatste hand aan het immense spiegelende gebouw in het Museumpark dat naar boven toe wijd uitloopt als een kom. Door deze komvorm met boven meer ruimte dan beneden heeft het Depot een kleinere footprint. De diameter beneden is 40 meter, de diameter boven 60 meter. Hierdoor is zo min mogelijk van het Museumpark opgeofferd. ‘Een belangrijk ontwerpuitgangspunt was het teruggeven van het verloren parkdeel aan de Rotterdammers. Dit hebben we gedaan door een stuk park naar het dak van het Depot te ‘verplaatsen’. De Robinia’s, exotische bomen, konden niet meeverhuizen naar het dak. We hebben deze exoten met kluit en al verwijderd en verplaatst naar een bomendepot elders in Rotterdam. Daar zijn ze nu zelfs beter af, want ze waren in het Museumpark aan het verzuipen’, aldus Ketting.

Inheemse bomen
Berken, dennen en grassen vormen nu het ‘bos’ op het dak van het kunstdepot, niet in potten, maar met hun wortels in de grond. Hiervoor zijn de bomen jarenlang voorbereid. ‘Hoge bomen vangen letterlijk veel wind. Daarom heb ik gekozen voor meerstammige inheemse boomvarianten die stabieler zijn en daardoor in ons klimaat goed passen. Het kan hier immers flink waaien. De bomen zijn daarbij ondersneden. Hierdoor groeien ze meer horizontaal dan verticaal zodat ze beter bestand zijn tegen wind. In tegenstelling tot de Robinia’s zijn de geplante inheemse bomen en gewassen goed voor vogels en insecten. Ze hebben dus ecologische toegevoegde waarde. De dakbegroeiing heeft verder alle gezondheids- en klimaatvoordelen van een ‘gewoon’ groen dak. De begroeiing houdt de zomerhitte in toom, het filtert de lucht en houdt ook nog regenwater vast. Dit water gebruiken we weer om onder meer de toiletten in het Depot te spoelen’, vertelt Ketting die onthult dat hij behalve architect ook duurzaamheidsexpert is.

Weerspiegeling skyline Rotterdam
Spiegelwanden van glas sieren de buitenkant van het Depot, zo ook op het dak. Boven zie je de skyline van Rotterdam weerspiegelt én de daktuin, die hierdoor dubbel zo groot oogt. Daarnaast geven de transparante veiligheidsschermen rondom het dak zicht op de stad. ‘Vanuit vogelperspectief hebben we ervoor gezorgd dat de belijning en begroeiing van het dakpark matcht met die van het park beneden’, aldus Ketting. Na de opening op 6 november 2021 kunnen bezoekers zelf met de lift, vanaf 17.00 uur ook zonder toegangskaart, het dak van het depot op en genieten van het groen, het uitzicht en van het restaurant met het terras.

Typisch Rotterdams?
‘In een andere stad had dit niet gekund’, zegt Ketting. ‘We doen het in Rotterdam gewoon en kijken dan hoe om te gaan met de nieuwe situatie. Dit is ook met de Markthal zo gedaan. Door de Markthal is de Hoogstraat en daarmee de dynamiek van het winkeldistrict totaal veranderd. De Rotterdammers passen zich aan de nieuwe situatie aan en omarmen die. Wel was er in het begin wat weerstand tegen het Depot, maar deze is al snel omgeslagen naar trots. Reacties zijn louter positief nu. Mensen vinden het een heel mooi gebouw.’ Hijzelf is ook tevreden: ‘Als architect wil je een plek creëren die superfijn is om te zien en die logisch is, waarbij je denkt: Natuurlijk ziet het gebouw er zo uit, ook als je geen architect bent. En dat is gelukt, vind ik.’

Uitdagingen
Eén van de uitdagingen bij het project was het garanderen van de brandveiligheid van de kunst én het publiek. In geval van brand moeten immers – simpel gezegd – de deuren dicht om de kunst te beschermen maar tegelijkertijd moeten de deuren open zodat het aanwezige publiek kan vluchten. Deze en andere technische uitdagingen, zoals het dak een meter ophogen voor het realiseren van de daktuin – met alle consequenties voor liften, trap en gevel – zijn overwonnen door architect Arjen Ketting.