Rotterdam. Thuishaven voor innovatieve drijvende oplossingen.

De snelgroeiende wereldbevolking, klimaatverandering, stijgende zeespiegel, grond schaarste, de permanente zoektocht naar praktische en duurzame oplossingen voor economische uitdagingen en de natuurlijke, sterke menselijke drijfveer om te innoveren … al deze factoren zorgen ervoor dat mensen steeds vaker het water opzoeken voor de dingen die we doorgaans op vaste bodem doen. Leven, werken, bouwen, boeren, energie produceren en oogsten; het is allemaal mogelijk op het water. Rotterdam is een levend laboratorium voor allerlei vormen van innovatie, en tevens een vooraanstaand centrum voor het ontwerpen, ontwikkelen, testen en uitvoeren van drijvende oplossingen.

In oktober 2020 zou de Wereldconferentie over Drijvende Oplossingen Paving the Waves plaatsvinden in Rotterdam; daar zouden experts uit de hele wereld bijeenkomen om kennis uit te wisselen over drijvende ontwikkelingen en oplossingen, bijvoorbeeld op het gebied van bouw en huisvesting. De Covid-19 pandemie doorkruiste het initiatief echter volkomen en Paving the Waves kreeg – net als vrijwel alle congressen en evenementen in deze tijd – een digitale vorm. Overigens was het bepaald geen toeval dat de organisatiecommissie juist Rotterdam had gekozen als gastheer voor dit belangrijke evenement. De stad, haar haven en uiteindelijk de hele delta zijn ware pleitbezorgers voor innovatie in en op het water.

Nederlandse expertise

Voor Rotterdam is het niet meer dan logisch dat er altijd minstens één oog op het water is gericht. Rotterdam is gesitueerd aan de Rijn-Maas-Scheldedelta, niet ver van de Noordzee. De stad is per definitie kwetsbaar voor het stijgende waterpeil, dat een gevolg is van de klimaatverandering en feitelijk ligt het grootste deel van de stad onder zeeniveau. De Oosterscheldekering tussen de eilanden Schouwen-Duiveland en Noord-Beveland is de grootste van een reeks van dertien dammen en stormkeringen, die zijn gebouwd om Nederland te beschermen tegen overstromingen vanuit de Noordzee. Deze zogenaamde Deltawerken zijn in het kader van het Deltaplan gebouwd na de Watersnoodramp van 1953. Tot op de dag van vandaag zijn deze ontwerptechnische en bouwkundige meesterwerken – die aandacht trekken vanuit de hele wereld – nog steeds een belangrijk toonbeeld van de Nederlandse kennis op het gebied van watermanagement.

Innovatie in het bloed

Het is niet alleen de geografische ligging die Rotterdammers ertoe beweegt om zich bezig te houden met hun waterrijke omgeving. Het DNA van Rotterdam bevat immers veel creatief en innovatief vermogen. Na het bombardement in de Tweede Wereldoorlog herpakte Rotterdam zich met veel energie en innovatieve drang. Rotterdam nam definitief afstand van het verleden en gaf de voorkeur aan moderne architectuur; licht, lucht en ruimte. Voor die tijd was dat een baanbrekende invalshoek, die van Rotterdam uiteindelijk een bloeiende metropool heeft gemaakt. Het zou te ver gaan om te stellen dat de huidige innovatiedrang en spirit van de Rotterdammers op dat moment ontstond; de stad en haar bewoners stonden altijd al bekend om hun praktische en vastberaden houding. ‘Niet lullen, maar poetsen’ is een lokaal gezegde, dat Rotterdammers en hun mentaliteit goed weergeeft.

Het Rotterdam van vandaag is een trotse, dynamische en internationaal georiënteerde stad. Rotterdam is de ‘gateway to Europe’, met een uitstekend geoutilleerde haven (de grootste van Europa), bloeiende industriële clusters en een bijzonder actief en innovatief ecosysteem. Dankzij de vrijwel perfecte connectiviteit, zowel fysiek als digitaal, is Rotterdam een belangrijk internationaal zakelijk en logistiek centrum. Met internationaal geroemde kennisinstituten, een bloeiende internationale zakengemeenschap, hoogwaardige cultuur en architectuur plus een rijke schakering van mensen is Rotterdam een stad waarin de oude en nieuwe economie natuurlijkerwijs samengaan en waar industriële bruggen en innovaties organisch tot stand komen.

De ogen van de wereld gericht op Rotterdam

Gelet op al die factoren is het niet verwonderlijk dat de ogen van de wereld op Rotterdam zijn gericht in een tijd waarin mensen constant worden geconfronteerd met grote mondiale vraagstukken, zoals aanpassing aan klimaatverandering, energietransitie en grond- en voedselschaarste. En wat ziet de wereld dan? Een scala aan baanbrekende ontwikkelingen in en op het water, waaronder diverse drijvende oplossingen, zoals het drijvende melkveebedrijf, het grootste drijvende zonnepark van Europa, drijvende duurzame huizen, een dobberend bos en – binnenkort – het gloednieuwe geavanceerde drijvende kantoor voor het Global Centre on Adaptation (GCA).

Illustratie: kaart met de locaties van innovatieve drijvende oplossingen in Rotterdam. © 2020 Rotterdam Partners

Het eerste drijvende melkveebedrijf ter wereld (1)

Sinds de opening in mei 2019 biedt Rotterdam onderdak aan de eerste floating dairy farm, waar dagelijks verse zuivelproducten worden gemaakt op een duurzame, circulaire en diervriendelijke wijze. Met de Floating Farm wordt een nieuwe manier in beeld gebracht om het boerenbedrijf – met minimale effecten op middelen en milieu – weer naar de stad te brengen.

Dobberend Bos (2)

Het Bobbing Forest in de Rijnhaven van Jeroen Everaert (Mothership) is gebaseerd op het kunstwerk ‘In Search of Habitus’ van de kunstenaar Jorge Bakker. De installatie bestaat uit een met water gevulde tank en drijvende boeien met levende bomen. Deze bomen dobberen licht op het water en roepen zo vragen op over de relatie tussen stadsbewoners en de natuur, en hoe deze zich verhouden tot elkaar en tot de wereld om hen heen.

Recycled Park (3)

Direct naast het Dobberend Bos ligt een drijvend parkje, dat is ontwikkeld en gebouwd door CLEAR RIVERS. In de eerste fase werd het Recycled Park (circa 140 m²) in juli 2018 officieel geopend. Dit opvallende drijvende groene gebied is het resultaat van een project rondom het verzamelen van plastic afval uit de rivier en op de kaden. Vanuit dat plastic afval werd herbruikbare kunststof gesepareerd en gerecycled tot bouwstenen die de basis voor een drijvend park vormen.

Floating Office Rotterdam (4)

Het Global Centre on Adaptation (GCA) gaat haar nieuwe hoofdkantoor onderbrengen in het Floating Office Rotterdam (FOR). De gemeente Rotterdam en vastgoedontwikkelaar RED Company hebben het ontwerp van dit gloednieuwe kantoor begin 2020 gepresenteerd. Het unieke ontwerp van Powerhouse Company staat garant voor een duurzaam en volledig energieneutraal drijvend kantoor, dat is gemaakt van hout. Het kantoor van GCA zal model staan voor de visie van Rotterdam op een toekomstbestendige stad. Rotterdam is trots op het gastheerschap van het hoofdkantoor van GCA en haar missie: landen en steden faciliteren om op mondiaal niveau klimaatbestendig te worden. De bouw is in gang gezet en de opleveringsdatum wordt later bekendgemaakt.

Duurzame drijvende huizen (5)

De Nassauhaven heeft zich ontwikkeld van een ongebruikt havenbassin tot een woonwijk met floating homes en milieuvriendelijke kaden. De eerste twaalf drijvende huizen (Havenlofts) kwamen onlangs aan in Rotterdam. De stad Rotterdam groeit en daarom zijn er de komende jaren veel nieuwe woningen nodig en het water biedt volop ruimte. De gemeente ging op zoek naar een ontwikkelaar van duurzame drijvende huizen om ervaring op te doen met het bouwen op water. Hieruit zijn de Havenlofts in de Nassauhaven voortgekomen en in de toekomst hoopt Rotterdam nog meer drijvende huizen binnen de stadsgrenzen te herbergen.

Het grootste zonnepark van Europa (6)

In de zomer van 2020 opende Evides Waterbedrijf het grootste floating solar park van Europa in het waterbekken van de productielocatie Kralingen. Binnen het streven van Evides naar een energieneutrale productie van drinkwater was dit een nieuwe, innovatieve stap. De installatie volgt de zon met behulp van speciale sensoren en kan op die manier zo veel mogelijk zonne-energie effectief aanwenden. De omvang van het zonnepark is uniek in Europa. In Kralingen werkt Evides samen met beheerder Floating Solar, die het zonnepark ook heeft aangelegd. Evides koopt de groene elektriciteit die door het park wordt geproduceerd. De jaarlijkse opbrengst van de 4.787 panelen is meer dan 2 miljoen kWh duurzame energie; die staat gelijk aan het gemiddelde jaarlijkse energieverbruik van 650 huishoudens.

Innovaties uit Rotterdam, gedeeld met de wereld

Dit zijn slechts enkele van de fascinerende voorbeelden die laten zien hoe Rotterdam en vele partners in en om de stad – met gebruikmaking van de waterrijke omgeving – innovatieve oplossingen uitwerken voor de grote uitdagingen van deze tijd. Werken mét, niet tegen het water is en blijft de onderliggende motivering en urgente drijfveer voor innovaties die in Rotterdam worden uitgedacht, gepland, ontwikkeld en uitgevoerd, om vervolgens te worden gedeeld met de wereld.